Toshiba đã chính thức rút lui khỏi sàn chứng khoán Tokyo hôm 20/12 vừa qua. Việc này được cho là sẽ chấm dứt chuỗi ngày lận đận kéo dài cả thập kỷ với một trong những thương hiệu lớn và lâu đời nhất của Nhật Bản.
Như vậy, Toshiba từ nay sẽ được kiểm soát bởi nhóm nhà đầu tư do Japan Industrial Partners (JIP) dẫn đầu. Hồi tháng 9, Toshiba cho biết kế hoạch mua lại số cổ phần trị giá gần 14 tỷ USD của JIP đã thành công. Thương vụ này sẽ đưa quyền kiểm soát Toshiba về tay nhà đầu tư trong nước, sau nhiều năm đấu tranh với các cổ đông nước ngoài.
Trong thông báo hôm 20/12, Toshiba cho biết tập đoàn “sẽ bước một bước lớn hướng tới tương lai mới, với cổ đông mới”. Đại gia điện tử Nhật Bản cũng đánh giá cao sự thấu hiểu và ủng hộ của các bên liên quan trong suốt một thập kỷ đầy biến đồng vừa qua.
Cổ phiếu Toshiba chốt phiên cuối cùng với mức giảm 0,1%. Cổ phiếu hãng điện tử Nhật Bản bắt đầu được giao dịch vào tháng 5/1949, khi Sở giao dịch chứng khoán Tokyo mở cửa trở lại sau Chiến tranh Thế giới thứ Hai.
Tuy nhiên, Toshiba đã bắt đầu có những dấu hiệu của việc hụt hơi khi thế giới bước qua thập niên 2010.
Năm 2015, công ty thừa nhận đã gian lận kế toán. Theo kết luận của một ủy ban điều tra độc lập khi đó, Toshiba đã phóng đại lợi nhuận lên thêm 151,8 tỷ yên (1,2 tỷ USD) trong 6 năm. Công ty cũng bị phát hiện quản trị kém và thường không cho phép nhân viên “chất vấn” cấp trên. Ngay sau đó, hàng loạt lãnh đạo cao cấp của Toshiba, trong đó có CEO và phó chủ tịch đã buộc phải từ chức.
Tháng 6/2016, Midea Group – một đối thủ đến từ Trung Quốc đã mua 80% cổ phần Toshiba Lifestyle Products & Services Corporation – mảng sản xuất đồ điện tử gia dụng – với giá 473 triệu USD. Theo đó, Midea được quyền sử dụng thương hiệu Toshiba cho các thiết bị này trên toàn cầu trong vòng 40 năm.
Năm 2017, Toshiba tiếp tục gặp khó khi báo lỗ 700 tỷ yên (gần 5 tỷ USD) kinh doanh điện hạt nhân ở nhà máy Westinghouse (Mỹ). Để tránh phá sản, công ty đã bán mảng kinh doanh chip nhớ vào năm 2018, vốn được coi là viên ngọc quý trong danh mục đầu tư của hãng này.
Kể từ đó, Toshiba liên tục nhận được các lời đề nghị thâu tóm, nhưng đại gia điện tử Nhật Bản đã liên tục từ chối.
Trước khó khăn chồng chất, Toshiba công bố kế hoạch chia công ty thành 3 doanh nghiệp riêng biệt. Tuy nhiên, các cổ đông đã không thông qua kế hoạch kể trên. Hệ quả là, Toshiba phải thành lập một ủy ban đặc biệt, nghiên cứu phương án rao bán chính công ty của mình.
Năm 2020, hãng tiếp tục bị phát hiện sai sót kế toán trong một công ty con. Năm 2021, nhà đầu tư cũng thông qua đề xuất của Effissimo Capital Management – cổ đông lớn nhất của Toshiba – để điều tra tính công bằng về biểu quyết trong đại hội cổ đông năm trước đó. Cùng năm, quỹ đầu tư CVC Capital Partners (Anh) ra giá 2.300 tỷ yên (21 tỷ USD) để thâu tóm công ty.
Tháng 6/2022, Toshiba nhận được 8 lời chào mua. Họ chọn ra được 4 cái tên tiềm năng, bao gồm:
- Bain Capital
- CVC Capital Partners
- Japan Industrial Partners (JIP)
- Japan Investment Corp (JIC).
Đến tháng 3, Hội đồng Quản trị Toshiba chấp thuận đề nghị của JIP với tổng giá trị thương vụ trị giá 15,3 tỷ USD.
Theo giới chuyên gia, mô hình hoạt động và số lượng ngành hàng đa dạng đến mức thiếu kiểm soát là nguyên nhân chính khiến Toshiba rơi vào kết cục như hôm nay.
Kết cục của Toshiba là hậu quả của việc quản trị doanh nghiệp yếu kém ở cấp cao nhất
Gerhard Fasol, CEO công ty tư vấn kinh doanh Eurotechnology Japan, nói với BBC
Hiện Toshiba vẫn chưa công bố các kế hoạch trong tương lai sau động thái rút khỏi thị trường chứng khoán. Theo Reuters, chính phủ Nhật Bản đang theo dõi chặt chẽ các động thái tiếp theo của ông lớn này.
Về hiện trạng, Toshiba hiện đang có khoảng 107.000 nhân viên trên toàn cầu. Nhiều lĩnh vực của công ty này vẫn được đánh giá là rất quan trọng đối với an ninh nội địa của “Đất nước Mặt Trời mọc”.
CABO Team tổng hợp
