Phiên xử cựu CEO sàn FTX Sam Bankman-Fried đã chính thức bắt đầu vào ngày 3/10 vừa qua và dưới đây là những tình tiết đáng chú ý trong 2 ngày đầu tiên.
Ngày 3/10 – Lựa chọn bồi thẩm đoàn và “kiểu tóc lạ” của Sam Bankman-Fried
Trong ngày đầu tiền của phiên xét xử, thẩm phán đã dành toàn bộ thời gian cho quy trình lựa chọn bồi thẩm đoàn. Tuy không bắt buộc nhưng Sam Bankman-Fried vẫn xuất hiện tại phòng xét xử với mái tóc được cắt ngắn, khác hẳn với kiểu đầu “tổ chim”, thứ khiến ông chủ quyền lực một thời của FTX được biết đến rộng rãi với biệt danh “Sam Xoăn”.
SBF được tòa cho phép sử dụng máy tính không kết nối Internet để ghi chú các thông tin. Tuy nhiên, do lệnh cấm ghi hình tại các tòa án nên hầu hết những hình ảnh được truyền đạt ra ngoài đều dưới dạng ghi chú và hình ảnh minh họa.
“Sam Xoăn” trong ngày đầu xuất hiện tại phiên tòa xét xử bản thân Thẩm phán Liên bang Lewis Kaplan, người thụ lý vụ án của SBF SBF ngồi cạnh luật sư bào chữa của mình là Mark Cohen và Christian Everdell 
Mark Cohen, luật sư nổi tiếng trong trong lĩnh vực kinh doanh tại New York sẽ đại diện SBF trong phiên tòa lần này
Ngày 4/10 – Phiên tòa bắt đầu
Lời luận tội từ phía công tố
Mở đầu phiên xử, công tố viên Thane Rehn đã chỉ ra sự dối trá ngay từ thuở ban đầu của FTX, Alameda Research và chính bản thân Sam Bankman-Fried. Một mặt, sàn giao dịch tiền điện tử này xây dựng một hình ảnh trong sạch và mình bạch, với khẩu hiệu “tiền mã hóa dành cho mọi người”.
Tuy nhiên, xuyên suốt quá trình hoạt động từ năm 2019, FTX đã luôn hoạt động với một mô hình hết sức lỏng lẻo. Do không có tài khoản ngân hàng, toàn bộ dòng tiền pháp định được người dùng FTX nạp lên sàn đều sẽ được đổ về tài khoản của Alameda Research – một quỹ đầu tư mạo hiểm có mối quan hệ “phức tạp” với FTX. Chưa hết, SBF còn ra lệnh tạo một “backdoor” để Alameda có thể “bòn rút” tài sản dưới dạng tiền mã hóa mà người dùng đang tích trữ trên sàn.
Như vậy, đến thời điểm mọi việc được phơi bày ra ánh sáng, FTX và Alameda đã làm thất thoát của người dùng trên sàn tổn số tài sản trị giá lên đến 8 tỷ USD.
Chưa hết, “Sam Xoăn” đã từng đi kêu gọi đầu tư nhiều lần, thu về hàng triệu USD, nâng giá trị của FTX lên vài chục tỷ USD nhưng mặc nhiên không cho phép bất kỳ nhà đầu tư nào tham gia vào ban giám đốc của FTX, như thể đây là một “công ty gia đình”.
Về việc sử dụng tiền của nhà đầu tư, Sam Bankman-Fried đã không có những kế hoạch chi tiêu rõ ràng mà chỉ đưa ra những quyết định mang tính chủ quan như chi tiêu cá nhân, mua tài sản tích trữ, tài trợ cho các ngôi sao thể thao, thậm chí là bơm tiền cho các chính trị gia để vận động hành lang pháp lý. Như đã nhắc ở trên, SBF còn bật đèn xanh để Alameda Research rút tiền về để “bùa phép” trên các báo cáo tài chính.
Ngay cả khi trả lời các thành viên quốc hội trong phiên điều trần hồi năm 2022, cựu CEO FTX vẫn khẳng định sàn không hề sử dụng tiền của người dùng sai mục đích.
Nhưng sau khi bảng cân đối kế toán của Alameda Research bị rò rỉ kéo theo là sự sụp đổ của sản hệ sinh thái FTX, tất cả những chiêu trò của SBF mới bị phanh phủi.
Vị công tố viên cho biết lời khai từ các nhân chứng sẽ chứng minh cho bản luận tội của Bộ Tư pháp Mỹ rằng Sam Bankman-Fried đã lừa đảo một cách trắng trợn cả người dùng lẫn nhà đầu tư và các cáo buộc là hoàn toàn chính xác.
Lời mở đầu của luật sư bên bị
Tranh tụng cho Sam Bankman-Fried trong phiên toàn lần này là luật sự Mark Cohen thuộc hãng luật Cohen & Gresser, là một luật sư có tiếng trong giới kinh doanh tại New York, từng có kinh nghiệm tham gia tố tụng và giành chiến thắng trong nhiều vụ kiện với chính quyền Mỹ.
Trong lời mở đầu, Cohen khẳng định thân chủ của mình không thực hiện hành vi lừa đảo, mà thay vào đó đã luôn có hành động vì mục đích chung. Sam Bankman-Fried “nghĩ rằng” việc cho Alameda Research vay tiền là quyết định hợp pháp, được thông báo rộng rãi đến nhâ viên của cả 2 công ty. Sam Bankman-Fried không lấy cắp tiền từ bất kỳ ai cả.
Theo vị luận sư, Sam Bankman-Fried là một người làm việc chăm chỉ và có kinh nghiệm cho một trong những quỹ đầu tư lớn nhất Phố Wall. Cả 2 công ty do SBF lập nên là Alameda Research và FTX đều có mô hình kinh doanh bền vững và sinh lời nhờ ứng dụng những tiến bộ về công nghệ.
Tuy nhiên, vì cả hai đều phát triển quá nhanh, nên Sam Bankman-Fried không thể nào theo dõi được bức tranh toàn cảnh về tình hình của FTX và Alameda Research, đặc biệt khi cả 2 thực thể này đều không có nhân sự đảm nhận quy trình quản lý rủi ro.
Ông Cohen nói rằng việc FTX tiến hành những thương vụ gọi vốn tỷ đô cũng không phải là điều gì gây tranh cãi, bởi các quỹ đầu tư đều thấy được tiềm năng to lớn của sàn cũng như thị trường crypto. Tương tự, những hành động “cứu vớt” Alameda của FTX cũng không hề phạm pháp.
SBF biết tiền mặt của khách hàng vẫn luôn nằm trong tài khoản của Alameda Research và luôn tin rằng nó không đi đâu cả.
Cuối năm 2021, Sam rời vị trí lãnh đạo tại Alameda để nhường ghế cho Caroline Ellison. Tuy nhiên, khi mọi thứ xấu đi nhanh chóng vào năm 2022, Sam đã từng thuyết phục “nhân tình” thiết lập các vị thế phòng hộ như bà Ellsion đã không làm theo những lời khuyên này.
Với niềm tin rằng FTX và Alameda Research vẫn đang hoạt động ổn định, SBF đã truyền đạt lại những niềm tin này cho người dùng và các nhà đầu tư. Tuy nhiên, vào tháng 11/2022, do sự công kích cực mạnh từ CEO sàn đối thủ (ám chỉ CZ từ Binance), người dùng đã ồ ạt rút tiền khỏi sàn khiến FTX không kịp trở tay và phải tuyên bố phá sản không lâu sau đó.
Để giảm nhẹ sức nặng từ lời nhận tội của các cựu quan chức FTX và Alameda Research. Ông Cohen cho rằng lời khai từ các nhân chứng đều sẽ “chĩa mũi dùi” về phía cựu CEO FTX vì tất cả đều đã nhận tội trước các cáo buộc của Bộ Tư pháp Mỹ.
Những nhân chứng đầu tiên
Phía công tố viên sau đó đã gọi lên nhân chứng đầu tiên, một nhà đầu tư tên Marc-Antoine Julliard, từng là khách hàng của FTX
Người này trả lời là biết đến FTX thông qua lời giới thiệu của bạn bè, cũng như hình ảnh quảng cáo của FTX khi hợp tác với đội đua F1 của Mercedes-AMG, siêu mẫu Gisele Bundchen và quảng cáo tại sự kiện Super Bowl 2022.
Julliard cho biết có thời điểm sử dụng ứng dụng FTX mỗi ngày để đầu tư tiền mã hóa, chủ yếu là Bitcoin và Dogecoin. Vị nhân chứng tuyên bố không biết việc FTX có thể lấy tài sản của mình để cho vay.
Khi FTX sụp đổ, người này vẫn theo dõi Sam Bankman-Fried trên Twitter và đọc được thông điệp trấn an từ vị CEO. Tuy nhiên, khi thử rút tiền, giao dịch của anh lại không được xử lý và đến nay anh vẫn chưa thể nhận lại 4 Bitcoin trên sàn.
Nhân chứng tiếp theo được gọi lên là Adam Yedidia, bạn đại học của Sam Bankman-Fried ở Viện Công nghệ Massachusetts – MIT, sau đó tiếp tục làm đồng nghiệp tại Alameda và FTX. Người này vẫn đồng hành cùng sàn cho đến lúc nó sụp đổ vào ngày 11/11/2022.
Người này nói không biết về việc Alameda Research vay tiền từ FTX, song khẳng định biết chuyện Sam Bankman-Fried bỏ ra 35 triệu USD để mua lại một căn biệt thự hạng sang tại Bahamas, nơi đặt trụ sở FTX. Sam Bankman-Fried, Yedidia và cùng 8 thân tín khác của vị CEO FTX chung sống tại đây.
Vì hết giờ hành chính, Thẩm phán Lewis Kaplan đã ra lệnh bãi tạm dừng phiên tòa và sẽ trở lại chất vấn vào ngày 05/10.
CABO Team tổng hợp (Theo: Reuters/WSJ)
