Tập Cận Bình đã vẽ ra sự tương đồng giữa “bá quyền” của Hoa Kỳ thời hiện đại và “các thế lực phát xít kiêu ngạo” của 80 năm trước, trước thềm hội nghị thượng đỉnh Moscow với Vladimir Putin vào tuần này và lễ kỷ niệm “Ngày Chiến thắng” của Thế chiến thứ hai.
Trung Quốc và Nga đang sử dụng chuyến thăm này để thể hiện sức mạnh của liên minh chống lại trật tự quốc tế do Hoa Kỳ lãnh đạo, khi Tổng thống Donald Trump áp thuế đối với Bắc Kinh và cố gắng thúc đẩy Moscow hướng tới một thỏa thuận hòa bình với Ukraine.
“Các lực lượng chính nghĩa của thế giới, bao gồm Trung Quốc và Liên Xô, đã chiến đấu anh dũng và đánh bại các thế lực phát xít kiêu ngạo”, Tập viết trong một bài báo được đăng trên các phương tiện truyền thông Nga và Trung Quốc. “80 năm sau, chủ nghĩa đơn phương, bá quyền và bắt nạt cực kỳ có hại. Nhân loại một lần nữa lại đứng trước ngã ba đường”.
Bộ Ngoại giao Nga cho biết cuộc gặp sẽ “gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ chống lại những nỗ lực viết lại kết quả của Thế chiến thứ hai” trong khi châu Âu “đang chuẩn bị cho chiến tranh với Nga như Đệ tam Đế chế đã từng làm”, theo hãng thông tấn nhà nước Tass.
Hai nhà lãnh đạo sẽ phải vượt qua một số thách thức, vì Trung Quốc đang tìm cách cải thiện quan hệ với châu Âu sau khi bị áp thuế của Hoa Kỳ – trong khi Bắc Kinh cũng lo ngại rằng sự hòa hoãn giữa Trump và Putin có thể ảnh hưởng đến quan hệ đối tác của họ với Nga.
Tập Cận Bình sẽ tham dự cuộc diễu hành trên Quảng trường Đỏ để kỷ niệm 80 năm chiến thắng của Liên Xô trong Thế chiến thứ hai cùng với 28 nhà lãnh đạo nước ngoài khác. Quá trình chuẩn bị đã bị ảnh hưởng bởi ba ngày không kích bằng máy bay không người lái của Ukraine ở Nga khiến các sân bay ở Moscow phải đóng cửa trong nhiều giờ.
Điện Kremlin muốn hình ảnh Tập Cận Bình quan sát sức mạnh quân sự của Nga để nhấn mạnh cách họ đã vượt qua nhiều năm nỗ lực của phương Tây nhằm cô lập Moscow về cuộc xâm lược Ukraine.
Bắc Kinh không công khai đứng về phe nào trong cuộc chiến nhưng đã giúp Moscow vượt qua các lệnh trừng phạt, khiến thương mại song phương tăng vọt từ 147 tỷ đô vào năm 2021 lên 245 tỷ đô vào năm ngoái.
Chiến tranh thương mại của Hoa Kỳ cũng đã đẩy Bắc Kinh đến gần châu Âu hơn và hạn chế việc Tập Cận Bình có thể làm sâu sắc thêm mối quan hệ với Nga. Một số học giả Trung Quốc cho biết nước này rất muốn thấy Nga ký một thỏa thuận hòa bình do Hoa Kỳ làm trung gian với Ukraine, dù chỉ để đơn giản hóa mối quan hệ của mình với châu Âu.
“Nếu chiến tranh có thể kết thúc thì Trung Quốc cuối cùng cũng có thể chấm dứt hành động căng thẳng này với Nga và phương Tây và quay trở lại mối quan hệ êm đẹp hơn giữa các cường quốc. Chiến tranh Ukraine luôn ám ảnh Trung Quốc”, Zhu Feng, Trưởng khoa Nghiên cứu Quốc tế tại Đại học Nam Kinh cho biết.
Li thuộc Đại học Công nghệ Nanyang cho biết mặc dù Trung Quốc sẽ không công khai chia rẽ với Nga, “Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu các quan chức Trung Quốc lặng lẽ đưa ra một số thông điệp có thể giúp trấn an người châu Âu rằng Trung Quốc sẽ cố gắng lặng lẽ đóng vai trò hữu ích trong việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn”.
Tập Cận Bình không đề cập đến Ukraine trong bài viết của mình. Thay vào đó, ông chỉ trích “tội phạm chiến tranh” của Thế chiến thứ hai, mô tả Trung Quốc và Nga là “lực lượng xây dựng trong việc duy trì sự ổn định chiến lược toàn cầu” và kêu gọi duy trì Hiến chương Liên hợp quốc.
