Sau một mùa Tết khá bết bát, lãnh đạo Thế Giới Di Động (MWG) đã phát động “cuộc chiến giá rẻ” với mục tiêu khiến các đối thủ phải “rên xiết”. Kể từ đó, hệ thống bán lẻ của MWG đã thực hiện chính sách “so kè từng đồng” với các đối thủ trên thị trường (đặc biệt là giá iPhone). Mục tiêu của chính sách cạnh tranh này chính là FPT Shop của FPT Retail (FRT) và cả các chuỗi bán lẻ nhỏ hơn như như Di Động Việt, CellphoneS, Viettel Store…
Thế Giới Di Động – Doanh thu, thị phần tăng mạnh, đánh đổi gì?
Sau 3 quý kinh doanh, kết quả của “cuộc chiến” trên đã được thể hiện rõ ràng trên báo cáo tài chính (BCTC) của MWG vừa công bố mới đây. Về doanh thu, MWG đã phát triển liên tiếp 3 quý, đến hết quý III đã đạt gần 30.300 tỷ đồng, tăng lần lượt 11% và 3% so với nửa đầu năm. Riêng trong tháng 9, hai chuỗi bán lẻ của tập đoàn là Thế Giới Di Động và Điện Máy Xanh đạt doanh hơn 7.200 tỷ đồng, tăng 7% so với tháng 8 và cao nhất kể từ tháng 6.
Vấn đề hàng tồn kho cũng giảm đáng kể, hiện đang ở mức hơn 22.800 tỷ đồng theo dữ liệu cuối tháng 9, giảm 20% so với cùng kỳ. Từ quý IV/2022 đến quý II/2023, hàng tồn kho của hệ thống này đã giảm liên tục, nhất là nhóm thiết bị điện tử, điện thoại di động và thiết bị gia dụng. Trong quý III/2023, khối lượng hàng tồn kho có tăng nhẹ nhưng đây là tình trạng chung của thị trường bán lẻ vì đây là thời điểm các hãng sản xuất giới thiệu nhiều sản phẩm, thiết bị mới.
Vốn có hệ thống cửa hàng rộng khắp cả nước, chiến lược “đại hạ giá” của MWG được đánh giá là sẽ hiệu quả với mục đích “lôi kéo” thêm khách hàng của ban lãnh đạo tập đoàn. Trong cuộc gặp nhà đầu tư trong quý II/2023, ban lãnh đạo MWG nói thị phần xét theo giá trị của Thế Giới Di Động và Điện Máy Xanh đã tăng 5% so với quý liền trước. Trong đó, mảng iPhone được cho là điểm sáng nhất khi tăng 45% tính đến cuối tháng 6, cải thiện nhiều so với mức 25-30% trong quý trước đó. Riêng trong tháng 9, công ty bán 18.000 iPhone 15, thu về gần 600 tỷ đồng.
Và chính sách nào cũng phải có sự đánh đổi. Thứ mà MWG đem đi đổi lấy doanh thu và thị phần không may thay, chính là lợi nhuận. Trong báo cáo tài chính mới nhất, ban lãnh đạo tập đoàn cho biết đã chấp nhận hi sinh biên lợi nhuận gộp để đánh chiếm thị phần cũng như duy trì doanh thu.
Thể hiện trong BCTC, biên lợi nhuận gộp của MWG đã đi lùi liên tiếp 3 quý. Trong quý III, biên lợi nhuận của tập đoàn đạt 18,7%. Tuy tăng nhẹ so với hồi quý II nhưng lại giảm sâu so với mốc 25,9% cuối năm 2022. Ở chiều ngược lại, FPT Retail thể hiện bộ mặt khá ổn định, thậm chí lợi nhuận quý III còn cho thây sự khởi sắc so với cùng kỳ.
Hệ quả tất yếu là sự trượt dài của lợi nhuận sau thuế. Cụ thể, trong quý III, MWG ghi nhận mức lợi nhuận sau thuế chỉ vỏn vẹn 39 tỷ đồng, giảm 96% so với cùng kỳ năm ngoái. Nếu lấy lợi nhuận sau thuế trong một quý bất kỳ kể từ khi doanh nghiệp này công bố kết quả kinh doanh vào quý III/2013 đến hết năm 2022, chúng ta đều có thể thu về con số lớn hơn mức lợi nhuận 3 quý vừa qua (cộng lại).
Tiếp tục với báo cáo tài chính, có thể thấy mảng đầu tư tài chính có vai trò rất quan trọng trong lượng tiền mặt dồi dào mà doanh nghiệp này đang sở hữu. Nếu trừ dòng tiền từ mảng tài chính và chỉ tập trung vào mảng bán lẻ (vốn là ngành nghề của lực của MWG) thì tập đoàn này đã lỗ liên tiếp 3 quý, với con số lần lượt là âm 40, âm 171 tỷ và âm 135 tỷ đồng.
Cùng lật lại quá khứ, lợi nhuận sau thuế (phi tài chính) trong quý cuối năm 2022 của Thế Giới Di Động ghi nhận mức xấp xỉ nghìn tỷ. Một lần nữa, đối thủ lớn nhất của MWG là FRT lại giữ vững phong độ, với mức lợi nhuận sau thuế tăng nhẹ qua các quý.
Tạm rời xa các yếu tố tài chính, hệ thống cửa hàng, thứ được xem là ưu điểm vượt trội của MWG so với đối thủ cũng chịu ảnh hưởng không nhỏ từ tình hình kinh doanh bết bát. Từ con số 3.480 cửa hàng trên toàn quốc (tính cả chuỗi TopZone) hồi đầu năm, đến cuối tháng 9 MWG chỉ còn lại 3.451 cửa hàng còn hoạt động. Kể cả TopZone – chuối bán lẻ tập trung vào các sản phẩm Apple, vốn không chịu nhiều ảnh hưởng khi do nhu cầu suy giảm, cũng đã phải dừng hoạt động cửa hàng đầu tiên sau nhiều quý liên tục mở rộng.
Trên thực tế, viễn cảnh về một năm kinh doanh không lợi nhuận của MWG đã được các bên quan sát dự đoán được ngay khi ban lãnh đạo tập đoàn công bố về chính sách “đại hạ giá”. Một số cho rằng động lực tăng trưởng có thể được điều hướng sang chuỗi Bách Hóa Xanh. Số khác, tiêu cực hơn đã dự đoán cuộc chiến về giá sẽ làm sói mòn lợi nhuận của “ông trùm” ngành bán lẻ.
Các đối thủ của Thế Giới Di Động bắt đầu “ngấp ngoải”
Tuy nhiên, “cuộc chiến giá bán” của Thế Giới Di Động cũng đã phát huy tác dụng (đúng như mục tiêu ban đầu của ban lãnh đạo tập đoàn). Trong ba quý gần nhất, FPT Retail đã không thể kiểm soát tốt chi phí bán hàng khiến lợi nhuận suy giảm mạnh (tuy không giảm nhiều như MWG). Tỷ lệ chi phí bán hàng trên doanh thu đang có xu hướng tăng cao khiến chuỗi FPT Shop phải đóng 16 cửa hàng kể từ tháng 3 đến cuối tháng 9.
Các chuỗi bán lẻ nhỏ hơn, vốn cạnh tranh với Thế Giới Di Động bằng giá bán cũng đã “thấm đòn”. Đại diện nhiều chuỗi xác nhận đã phải đóng các cửa hàng hoạt động kém hiệu quả, sa thải nhân viên hàng loạt, cắt bỏ chỉ số chất lượng dịch vụ để ưu tiên vấn đề tài chính.
Các nhà phân phối cũng nhận nhiều “dư chấn”
Đến cả các nhà phân phối cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến do MWG phát động. Tuy không quá nghiêm trọng do không phải chịu các chi phí về mặt bằng và vận hành cửa hàng nhưng để hỗ trợ các đơn vị bán lẻ, các nhà phân phối lớn tại Việt Nam như Digiworld (DGW) hay Petrosetco (PET) đã buộc phải đưa ra mức chiết khấu tốt hơn. Hơn nữa, các hệ thống bán lẻ lớn (như MWG hay FRT) cũng đang tìm cách nhập hàng trực tiếp từ đơn vị sản xuất, bỏ qua bước phân phối trung gian. Đây cũng là một tổn thất lớn đối với các đơn vị bán buôn trong nước.
Tạm kết
Có thể thấy, đã 3 quý trải qua từ khi Thế Giới Di Động quyết chiến với các hệ thống bán lẻ đối thủ. Tuy đã lỗ liên tục kể từ đầu năm, nhưng mục tiêu khiến các hệ thống nhỏ hơn “rên xiết” của chủ tịch MWG Nguyễn Đức Tài đã phần nào phát huy tác dụng.
Và với vị thế của một “gã nhà giàu”, MWG khả năng cao sẽ tiếp tục “cắt máu” để tiếp tục loại bỏ các đối thủ khỏi vòng chiến. Cho đến thời điểm hiện tại, vẫn còn quá sớm để đưa ra nhận định liệu MWG có giành chiến thắng cuối cùng? Nhưng ảnh hưởng của đợt “đại hạ giá” này hiện đã ảnh hưởng tới toàn bộ ngành bán lẻ trong nước và dự kiến sẽ còn kéo dài, rất có thể là cho đến khi có một vài “đối thủ” của ông lớn này bị buộc phải “ngã ngựa”.
CABO Team tổng hợp
