Số lượng tiền mặt mà Bộ Tài chính đang nắm giữ hiện chỉ còn vài chục tỷ USD và nước Mỹ đang tiến sát đến lần vỡ nợ đầu tiên trong lịch sử quốc gia này.
Nếu Quốc hội Mỹ không thể đi đến thống nhất trong việc nâng trần nợ công, điều này đồng nghĩa với việc chính phủ nước này không thể thanh toán các khoản nợ đến hạn, việc này đồng nghĩa với một “cuộc hỗn loạn”.
Nó có thể lan truyền và phá hủy hệ thống tài chính toàn cầu, sau đó là nền kinh tế
Mark Zandi, chuyên gia kinh tế tại tổ chức xếp hạng tín dụng Moody’s nhận định
Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cho biết cơ quan này hiện chỉ có thể duy trì hoạt động của nước Mỹ đến ngày 5/6, trước khi chính phủ hết tiền. Thời hạn cụ thể – được gọi là “X-date” – phụ thuộc vào tình hình thu – chi ngân sách thực tế, có thể dao động vài tuần.
Các tác động của vỡ nợ có thể rất phức tạp. Một số công ty phân tích thị trường ước tính sẽ có hơn 8 triệu việc làm bị xóa sổ, lãi suất vay thế chấp tăng hơn 20% và đợt suy thoái kinh hoàng tương tự năm 2008 sẽ quay trở lại. Dưới đây là 7 kịch bản thảm họa mà các chuyên gia tài chính/kinh tế cho là thảm khốc nhất nếu nước Mỹ vỡ nợ.
Thị trường chứng khoán nhanh chóng sụp đổ
Cho đến những ngày cuối tháng 5, thị trường tài chính vẫn chưa có quá nhiều phản ứng trước tình hình bế tắc trong quá trình nâng trần nợ công, đó là cho đến khi bài viết này đang được thực hiện.
Tuy nhiên, tình hình thị trường sẽ dần xấu đi khi chính phủ ngày một tiến gần tới tình trạng vỡ nợ. Các chuyên gia cho biết cú sốc vỡ nợ sẽ nhanh chóng lan ra khắp hệ thống tài chính, từ cổ phiếu, trái phiếu, quỹ tương hỗ, các công cụ phái sinh… tất cả sẽ bị ảnh hưởng trước khi cơn “sóng thần” lan ra toàn bộ nền kinh tế.
Thị trường chứng khoán Mỹ từng biến thành một “chảo lửa” đúng nghĩa vào lần cuối cùng Mỹ bên bờ vực vỡ nợ. Năm 2011, khi chỉ còn chưa đầy một tuần đến X-date, các chỉ số chính đã giảm đến 20%. Lần này, Moody’s Analytics ước tính giá cổ phiếu có thể giảm với mức tương tự. Nhà Trắng, bi quan hơn, dự đoán mức suy giảm còn có thể lên tới gần 45%. Thị trường trái phiếu trị giá 46.000 tỷ USD cũng sẽ rung chuyển, khi giá trị của trái phiếu kho bạc hiện tại sụp đổ do lợi suất trái phiếu mới cao hơn.
Suy thoái kinh tế đột ngột
Nếu bế tắc vẫn tiếp diễn, tác động sẽ nhanh chóng lan từ thị trường tài chính sang nền kinh tế. Sự sụt giảm tài sản của các hộ gia đình trên toàn nươc Mỹ (có thể là trên toàn cầu) – do bán tháo cổ phiếu – sẽ làm giảm sức chi tiêu, sức mua giảm mạnh sẽ gây tổn hại cho doanh nghiệp.
Thị trường nhà đất vốn đã nguội lạnh từ cuối năm 2022 sẽ sụp đổ. Báo cáo của Zillow dự đoán vỡ nợ sẽ đẩy lãi suất vay thế chấp lên trên 8% và doanh số bán nhà giảm 23%. Xây dựng và các lĩnh vực khác sẽ theo chiều các quân domino đầu tiên mà sụp đổ.
Tác động mạnh mẽ nhất đến công dân Mỹ có thể là việc tạm dừng các khoản thanh toán phúc lợi liên bang, bao gồm cả bảo hiểm y tế cho người cao tuổi – Medicare, an sinh xã hội và nhiều dịch vụ công khác.
Chính phủ liên bang dự kiến chi khoảng 6.000 tỷ USD trong năm nay, tương đương khoảng 16 tỷ USD mỗi ngày cho những khoản an sinh xã hội kể trên. Tất nhiên, không phải tất cả số tiền đều được đưa đến các hộ gia đình một cách trực tiếp, nhưng đó là một số tiền khổng lồ sẽ biến mất khỏi nền kinh tế chỉ sau một đêm, nếu chính phủ vỡ nợ.
Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Nhà Trắng cho biết cả nền kinh tế có thể suy thoái tới 6%, mức tương tự với khủng hoảng năm 2008.
Chính phủ Mỹ đóng cửa
Chính phủ Mỹ có quy trình đóng cửa khi quốc hội không thông qua ngân sách mới. Các cơ quan có chi tiêu chưa được phê duyệt sẽ cho người lao động nghỉ phép. Một số nhân viên “thiết yếu” sẽ tiếp tục làm việc không lương. Đã có 3 lần đóng cửa kéo dài ít nhất 1 ngày trong thập kỷ qua.
Chính phủ liên bang là nhà tuyển dụng lớn nhất cả nước, với khoảng 4,2 triệu nhân viên toàn thời gian. Hiệp hội Nhân viên Chính phủ Quốc gia, đại diện cho gần 75.000 nhân viên liên bang, đã đệ đơn kiện về tính hợp hiến của cơ chế trần nợ công với lý do mang lại rủi ro tiền ẩn với các viên chức nhà nước.
Chi phí đi vay của Mỹ tăng cao
Chính phủ Mỹ có thể đi vay vốn với lãi suất thấp vì không ai nghĩ nền kinh tế số một thế giới sẽ trễ hạn trả nợ. Sự an toàn của trái phiếu chính phủ Mỹ đã khiến nó thành một nền tảng thiết yếu trong hệ thống tài chính thế giới.
Đóng vai trò dự trữ cho mọi thứ, từ ngân hàng trung ương của các quốc gia nước ngoài đến các quỹ thị trường tiền tệ, trái phiếu kho bạc Mỹ được công nhận rộng rãi là một trong những khoản đầu tư an toàn và thanh khoản nhất, được hỗ trợ bởi niềm tin vào chính phủ Mỹ.
Nếu vỡ nợ, chi phí đi vay rẻ mà Mỹ được hưởng trong nhiều thập kỷ có thể chấm dứt, theo các nhà kinh tế. Một ước tính của Viện Brookings cho rằng vỡ nợ có thể làm tăng chi phí đi vay của liên bang thêm 750 tỷ USD trong 10 năm tới.
Kinh tế toàn cầu lung lay
Nhiều quốc gia bảo vệ tài chính của họ bằng cách mua lượng lớn trái phiếu chính phủ Mỹ, với niềm tin là một trong những tài sản an toàn nhất trên thế giới. Nhưng vỡ nợ có thể làm giảm giá trị của những trái phiếu đó, làm tổn hại đến dự trữ tải sản của nhiều quốc gia.
Các nhà kinh tế lo ngại rằng điều đó sẽ khiến tình hình các nước vốn chìm trong nợ nần – như Sri Lanka và Pakistan, càng thêm rối ren. Việc Cục dự trữ Liên bang – FED tăng lãi suất trong năm qua để chống lạm phát đã làm xói mòn giá trị trái phiếu kho bạc Mỹ mà nhiều quốc gia nắm giữ
Theo Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, hơn một nửa dự trữ ngoại tệ của thế giới được giữ bằng USD – gần gấp 3 lần so với bất kỳ loại tiền tệ nào khác.
Vỡ nợ sẽ khiến sức mạnh của đồng USD và uy tín của Mỹ suy giảm
Các chuyên gia tài chính đã theo dõi một số dấu hiệu ban đầu cho thấy nền kinh tế thế giới đang bắt đầu giảm sự phụ thuộc vào USD. Vài quốc gia như Brazil và Malaysia đang kêu gọi giao dịch thường xuyên hơn bằng các loại tiền tệ khác ngoài “đồng bạc xanh”. Tuy nhien, có đến 60% các giao dịch ngoại tệ vẫn diễn ra bằng USD, nhưng việc Mỹ không trả được nợ – có thể khiến giá trị của đồng tiền này lao dốc.
Điều này có nguy cơ làm suy yếu vai trò lãnh đạo kinh tế toàn cầu của Mỹ và đặt ra câu hỏi về khả năng bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia của chúng ta”
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen nói về kịch bản vỡ nợ
Các chuyên gia cho rằng việc vỡ nợ cũng có thể làm tổn hại đến vị thế của Mỹ trên trường thế giới, do đó là kết quả của rối loạn chính trị trong nội bộ đất nước. Uy tín của Nhà Trắng một phần gắn liền với khả năng ứng phó với khủng hoảng. Việc vỡ nợ sẽ gây nghi ngờ về khả năng của Chính phủ Mỹ trong việc ứng phó với tình huống khẩn cấp lẫn năng lực thực hiện một trong những chức năng cơ bản nhất – thanh toán các hóa đơn chi tiêu.
Nếu Mỹ không thể làm được điều đó, người dân và các nhà lãnh đạo quốc gia khác có thể tự hỏi còn điều gì nữa mà Nhà Trắng không thể quản lý được. Trường hợp vỡ nợ sẽ làm xói mòn niềm tin toàn cầu vào hệ thống chính trị mà Mỹ đại diện. Bởi lẽ, một phần vị thế của nước này dựa trên niềm tin quốc tế rằng hệ thống chính trị Mỹ về cơ bản hoạt động hiệu quả.
CABO Team tổng hợp
