Tăng trưởng kinh tế toàn cầu đang chịu sức ép rất lớn từ các vấn đề vĩ mô như chiến sự, căng thẳng địa chính trị, dư chấn của COVID-19, lãi suất cao. Tuy nhiên, nền kinh tế Mỹ gần như nằm ngoài những khó khăn chung này.
Tốc độ tăng trưởng của Mỹ một năm qua thực sự vượt trội so với các nước giàu khác
Innes McFee – chuyên gia kinh tế tại Oxford Economics cho biết trên CNN
Mỹ đang vượt lên khỏi các nền kinh tế tiên tiến trên thế giới như Liên minh châu Âu (EU), Anh, Nhật Bản, Canada… trong năm 2023. Trong tháng 11/2023, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) là cái tên mới nhất nâng dự báo tăng trưởng của Mỹ trong năm 2024. Trong khi đó, triển vọng của 20 nước khu vực eurozone đều phải hạ thấp.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng có động thái tương tự trong tháng 10/2023. Tổ chức này hiện dự báo Mỹ tiếp tục tăng trưởng khoảng 1,5% trong năm 2024. Tốc độ này cao gấp đôi Anh và bỏ xa khu vực đồng tiền chung châu Âu. Eurozone được dự báo chỉ tăng trưởng 1,2% năm 2024.
Giới phân tích cho rằng có 3 nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự tăng tốc khó tin của nền kinh tế Mỹ, là giá năng lượng, các chương trình kích thích hậu đại dịch và tác động từ lãi suất cao.
Giá năng lượng
Chuyên gia kinh tế Clare Lombardelli của OECD cho biết tác động từ giá năng lượng tăng vọt là nguyên nhân chủ yếu khiến nền kinh tế Mỹ và đồng tiền chung EUR ngày càng phân cực.
Một mặt, FED đã có chính sách kiểm soát lạm phát tốt hơn châu Âu, do khu vực này nhập khẩu ròng năng lượng. Anh và các quốc gia châu Âu chịu tác động lớn từ giá khí đốt tăng cao sau chiến sự giữa Nga và Ukraine nổ ra vào đầu năm 2022 và vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Việc này khiến hóa đơn năng lượng của các hộ gia đình và doanh nghiệp tăng cao kỷ lục.
Dầu thô là hàng hóa toàn cầu, nhưng khí đốt lại chia theo khu vực. Giá khí đốt không tăng cao tại Mỹ, nhưng lại tăng vọt ở châu Âu. Điều này ảnh hưởng lớn đến GDP. Một số tác động vẫn còn hiện hữu”
Preston Caldwell – chuyên gia kinh tế tại Morningstar Research Services nhận định.
Đức – nền kinh tế lớn nhất châu Âu – là quốc gia cảm nhận rõ nhất cú sốc từ giá năng lượng do sở hữu lĩnh vực sản xuất có quy mô khổng lồ và phụ thuộc lớn vào khí đốt Nga. Trung tâm kinh tế của châu Âu đang co lại và nhiều dự báo cho rằng Đức sẽ rơi vào suy thoái ngay trong năm 2024.
Chính sách tài khóa và tiền tệ
Dù hầu hết các nước lớn đều tăng kích thích để xoa dịu tác động tiêu cực từ COVID-19, Mỹ lại thực hiện các chính sách này một cách nhanh, mạnh và triệt để hơn rất nhiều. Các khoản hỗ trợ hào phóng từ chính phủ, cộng với việc thay đổi thói quen tiêu dùng và lãi suất thấp kỷ lục (trong thời gian đại dịch) đã giúp túi tiền của người dân Mỹ không cạn đi quá nhanh.
Đến khi đại dịch đi qua, các khoản tiết kiệm từ trong đại dịch giúp người Mỹ thoải mái chi tiêu, bất chấp giá cả tăng vọt do lạm phát leo thang, Carsten Brzeski – Giám đốc nghiên cứu vĩ mô tại ngân hàng ING (Hà Lan) nhận định.
Hiện tại, sức mua từ người dân hiện vẫn là động lực chính của kinh tế Mỹ.
Tác động từ lãi suất cao
Người Mỹ vẫn chưa bị tác động quá nhiều từ lãi suất cao. Người vay mua nhà và doanh nghiệp tại Mỹ phải tái cấp vốn khoản vay (refinance) với tần suất thấp hơn so với các nước khác. Việc này khiến chính sách tiền tệ mất nhiều thời gian hơn mới tác động được đến nền kinh tế, McFee nhận định.
Dù vậy, người Mỹ trong năm qua đã tiêu tiền tiết kiệm khá mạnh tay. Trong khi đó, người dân tại các quốc gia khác vẫn chưa động đến khoản này. McFee cho rằng điều đó có thể khiến Mỹ dễ bị tổn thương hơn khi khoản tiền này dần cạn.
Nhiều nhà kinh tế học cũng cho rằng dù kinh tế Mỹ vẫn đang tăng trưởng vượt xa phần còn lại, xu hướng này sẽ không kéo dài lâu. GDP Mỹ được dự báo sẽ chậm lại từ quý IV/2023 và kéo dài suốt năm nay.
Ông Caldwell cho rằng Mỹ có thể chỉ tăng trưởng dưới 1% trong quý II và quý III/2024 nhưng khả năng cao sẽ không rơi vào suy thoái.
Một số CEO ngân hàng, trong đó có Jane Fraser của Citigroup và Jamie Dimon của JPMorgan Chase gần đây cũng bi quan về kinh tế Mỹ. Fraser không nhận thấy rủi ro suy giảm đáng kể, nhưng cho rằng khả năng xảy ra suy thoái là có thể xảy ra.
Suy thoái có thể là kết quả của nhiều yếu tố, gồm lạm phát dai dẳng trong lĩnh vực dịch vụ, mức nợ tăng, tăng trưởng toàn cầu chậm lại và xung đột ở châu Âu, Trung Đông
Bà Jane Fraser cho biết.
CEO JPMorgan Chase Jamie Dimon cũng thúc giục người Mỹ chuẩn bị cho một cuộc suy thoái.
Rất nhiều thứ ngoài kia đang tăng giá và rất nguy hiểm. Hãy sẵn sàng cho điều đó. Lãi suất có thể tăng và điều này sẽ kéo theo suy thoái
CEO Ngân hàng lớn nhất nước Mỹ cho biết trong một hội nghị tại New York cuối năm 2023.
CABO Team tổng hợp
